طراحی شهری مشارکت گرا دربافت های فرسوده ی با پیشینه روستایی نمونه موردی، عاشق آباد اصفهان

در سال های اخیر به دلیل روند رو به رشد جمعیت ساکن در شهرها و توسعه لجام گسیخته آنان، ایجاد سکونتگاه های حاشیه ای در اطراف بسیاری از شهرها رشد فزاینده ای یافته است. برخی از این سکونتگاه های حاشیه-ای روستاهایی در نزدیکی شهرهای اصلی بوده اند که با رشد و توسعه فیزیکی شهرها در محدوده قانونی آنها جای-گرفته اند. و به دلیل کیفیت پایین سطح زندگی در این حواشی، به لحاظ ویژگی های اجتماعی و جمعیتی این بافت ها تا حد زیادی از ساکنان بومی خود خالی شده اند. نگاهی به طرح های شهری تهیه شده برای این بافت ها در خارج و داخل کشور و بررسی دلایل عمده عدم تحقق آنان در دهه های اخیر این نکته را نشان می دهد که یکی از اصلی ترین دلایل این عدم تحقق، حضور ناکارآمد و ضعف شدید مشارکت های مردمی در فرآیند تهیه و اجرای این طرح ها می باشد. در این راستا پیشنهاد تهیه طرح های مشارکتی در شهرسازی مطرح می گردد. این طرح ها ضمن واقع گراتر نمودن پیشنهادات مطرح شده باعث می شوند تا مشارکت های مردمی در فرآیند تهیه، تصویب و اجرای طرح ها بیشتر شده، و بر میزان پذیرش آنان از سوی مردم افزوده شود. بررسی دقیق تر این طرح ها این حقیقت را آشکار می سازد که مشارکت در مفهوم عام، و مشارکت موثر مردم در فرآیند طراحی شهری به مفهوم خاص، هر چند که همواره امری مطلوب شناخته شده، ولی به دلیل ابهام و پیچیدگی در تعریف و فرآیند در بیشتر این طرح ها نادیده گرفته شده و آنچه در بیشتر طرح هایی که با عنوان شهرسازی مشارکتی درخارج و یا داخل کشور تهیه و اجرا می گردد مشارکت دادن شهروندان در فرآیند برنامه ریزی شهری است. بنابراین در این پژوهش با استفاده از روش های تحلیلی و توصیفی و پس از شناخت مفهوم، روش ها و الگوهای مشارکت و بیان مراحل مختلف تهیه اسناد برای فرآیند طراحی شهری مشارکت گرا، امکان پذیری بکارگیری این فرآیند در محدوده عاشق آباد اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج ارزیابی های حاصل از این پژوهش نشان می دهند که انجام پروژه های طراحی شهری مشارکت گرا در بافت های فرسوده با پیشینه روستایی نیازمند شناسایی روش های مشارکتی و تبیین اصولی تحت عنوان « فرآیند تهیه اسناد طراحی شهری مشارکت گرا » است که مدنظر قرار دادن آن می تواند چارچوب مداخله و مشارکت مردم را در طراحی شهری مشخص سازد. همچنین بررسی های انجام شده نشان می دهد که روش های بیشماری جهت مشارکت دادن مردم در مراحل مختلف فرآیند طراحی وجود دارد. ولی درگزینش روش مناسب باید توجه نمود که هیچ روش برتری وجود ندارد و بهترین روش، روشی است که با اهداف، ارزش ها و قابلیت های بومی محل و شرایط اجتماعی آن مطابقت نماید.